Ook al zijn er tal van ideeën en plannen om te verduurzamen, het realiseren lijkt soms moeilijker dan gedacht. Als initiatiefnemer loop je vast in regels, wetgeving en financieringsconstructies. Voor bureaucratie is nu geen tijd en daarom helpt de Klimaatdoorbraaktafel binnen het actienetwerk 15% GasTerug burgers en burgerinitiatieven door de bureaucratie heen te breken. En die doorbraaktafel is succesvol. Robert Duiveman, bestuurskundige bij het Instituut voor Publieke Waarden (IPW) en trekker van de doorbraaktafel binnen 15% GasTerug, vertelt in dit artikel uitgebreid over een voorbeeld van een belangrijke klimaatdoorbraak. Dit keer: het verduurzamen van woningen binnen de VvE van een middelgroot complex in Amsterdam-Noord.
De Doorbraakmethode binnen het sociale domein
Voordat Robert uitgebreid vertelt over de nieuwste doorbraak, legt hij eerst uit wat de doorbraakmethode is die zij binnen IPW hanteren. “We helpen voornamelijk mensen uit het sociale domein. Dus dat zijn mensen die al veel hulpverlening hebben, maar toch vastlopen. Wij kijken dan wat volgens deze mensen echt nodig is en hoe we er nu voor kunnen zorgen dat dat ook wordt geregeld. Vaak horen we dat regels in de weg zitten of dat de oplossingen die mensen zelf zouden willen te duur zijn. We hebben dan de doorbraakmethode, waarbij we kijken: welke regels kan je nog meer betrekken? Kunnen we andere wetten gebruiken? Wat kost de huidige situatie? En wat bespaar je als je bijvoorbeeld een schuld van iemand afkoopt of een klein autootje regelt zodat die persoon iemand naar school kan brengen? Deze vaak kleine ingrepen, die soms een beetje onorthodox zijn, proberen wij er dan door te krijgen. Inmiddels doen we dit tien jaar.”
Doorbraak buiten het sociale domein
“Het is een hele succesvolle methode en er worden wel 500 gezinnen per jaar geholpen,” geeft Robert aan. “De afgelopen afgelopen jaren kijken we of dit succes ook kunnen toepassen in andere domeinen. Dus dan kijken we naar gebiedsgericht werken en sinds dit jaar ook naar de energietransitie. We kijken dus of we bijvoorbeeld leuke, goede en lokale initiatieven kunnen helpen als ze vastlopen in de regelgeving of in de financiering. Enerzijds voor dat ene project en anderzijds om hiervan te leren bij toekomstige projecten. En zo kwamen we ook tot ons eerste kleinere succes buiten het sociale domein.”
De casus: verduurzamen binnen een VvE
De eerste doorbraak heeft te maken met een VvE in Amsterdam-Noord waar de verduurzaming leek te stranden op hoge kosten, onduidelijke regels en angst om buren uit huis te zetten. Robert: “Deze VvE wilde graag verduurzamen en was hier al zo’n drie jaar geleden mee gestart. Ze dachten heel ver te zijn dit voorjaar, maar toen verdwaalden ze in een web van regels. Er zijn zoveel mogelijkheden, zoveel leningen, zoveel subsidies. Als je dan met een groep burgers, een VvE in dit geval, je weg moet vinden, is dat enorm lastig. Daarnaast gaat het om heel veel geld en lang niet iedereen binnen die VvE kon dat betalen. Er ontstond een soort tegenstelling tussen verduurzaming en woonzekerheid. En dat mag niet gebeuren. Het probleem binnen deze VvE was eigenlijk: mensen kunnen of de hogere energielasten van dit moment betalen of de hogere kosten voor verduurzaming en isolatie betalen. Beide gaat gewoonweg niet voor iedereen. Wij hebben nu gekeken naar de opties om dit betaalbaarder te maken en te zorgen dat iedereen mee kan doen.”
Doorbraak 1: aflospauze
Om er voor te zorgen dat iedereen mee verduurzaamt, verzon de klimaatdoorbraaktafel een aflospauze. Robert: “Deze aflospauze betekent concreet dat je in het eerste jaar geen aflossing en rente betaalt, zodra je besluit om te verduurzamen en een lening aangaat om te isoleren. Je betaalt in deze constructie pas extra VvE-lasten als je de baten van isolatie terugziet op jouw energierekening. Deze manier van organiseren maakt een heel groot verschil. Leden van de VvE die maar net kunnen rondkomen door de hogere energierekening, kunnen nu ook stemmen voor verduurzaming. Ze helpen zichzelf niet de problemen in en krijgen nu niet te maken met én de hogere maandlasten van energie én die van de VvE.”
In eerste instantie werd de constructie afgewezen. “Toen zijn we samen gaan zitten met de VvE en hebben we overlegd met het Warmtefonds en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Uiteindelijk kunnen we met een subsidie van RVO de rente en aflossing voor het eerste jaar betalen aan het Warmtefonds. Dit is nog niet geformaliseerd, maar alleen deze mogelijkheid heeft de VvE geholpen met de besluiten die ze nemen over duurzaamheid. Het geeft mensen vertrouwen. “
Doorbraak 2: regels voor besluitvorming
Ook liep de VvE vast bij de regels voor de besluitvorming en de eisen vanuit het Warmtefonds. “Dit zorgde ervoor dat de VvE de verduurzaming bijna niet meer in stemming durfde te brengen. Dat hebben we gezamenlijk uitgezocht en dat blijkt veel genuanceerder te liggen. Ook als je niet honderd procent aan die regels voldoet, zijn er toch mogelijkheden voor de toekomst om een lening toe te kennen. Het lijkt een kleine stap, maar voor deze VvE is het belangrijk om te weten om het in stemming te brengen. Nou die eerste doorbraak en deze hebben ertoe geleid dat er een stemming is geweest en er is nu voldoende steun voor verduurzaming,” geeft Robert aan.
Doorbraak 3: vangnet
“Deze doorbraak hebben we nog niet gerealiseerd, maar hier werken we nu aan,” vertelt Robert. “Bij de volgende ledenvergadering van de VvE komt er een verduurzamingspakket op tafel te liggen, wat mogelijk voor velen heel erg duur wordt. De maandlasten gaan bij ingang van dit pakket flink omhoog en sommigen kunnen dat niet betalen. Nu gaan we met het Warmtefonds en de gemeente kijken of we een vangnet kunnen maken voor diegene die dat niet kunnen betalen. Kunnen we met bestaande regelgeving en soms met maatwerk zorgen dat alle huishoudens mee kunnen in de verduurzaming? Dit zou eigenlijk voor elke VvE van toepassing moeten zijn, maar we gaan het de komende maanden uitzoeken bij de VvE uit deze casus. We benaderen het nu nog als open vraag zonder antwoord, maar er is in ieder geval veel enthousiasme vanuit de gemeente, het Warmtefonds en de VvE.”
Reactie plaatsen
Reacties